چگونه بفهمیم کسی فقیر است؟

حکومت ها و دولت هایی که نتوانند مردم خود را در برابر این آسیب ها مصون یا بیمه کنند از یک دولت مردمی فاصله می گیرند و دیر یا زود دربرابر شورش ها و نارضایتی ها قرار خواهند گرفت. دستیابی به این هدف والای انسانی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و در اصول مختلف بر آن تاکید شده است نیازمند ابزار ، دانش و قدرت اجرایی است. بسیاری از اهداف به علت نداشتن دانش یا قدرت اجرایی برزمین می مانند و به قول آن شاعرمعاصر تنها می توانیم بگوییم دانه گندمی بودند که می توانستند خوشه ای شوند ، این اهداف عملیاتی نمی شوند مگر اینکه مقدمات ولوازم اجرایی آن فراهم شود.

چند پارگی نظام اجرایی را می توان یکی از مشکلاتی نام برد که در کشور ما در حوزه حمایت های اجتماعی وجود داشته و دردولت دکتر روحانی برای حل آن اقدامات گسترده ای انجام شد و خوشبختانه دستاورد بزرگی نیز داشت. حوزه حمایت های اجتماعی اساسا یک حوزه چند دستگاهی، میان دستگاهی و میان حکومت و مردم است و باید ساز و کاری وجود داشته باشد تا بتواند دستگاه های اجرایی مختلف را هماهنگ کند و تلاش های حکومت و تلاش های مردمی را نیز هم جهت کند. حمایت اجتماعی درتمام جهان براساس دو رکن حکومت و مردم بنا شده است بدین معنا که علاوه بر دولت موسسات مردمی، خیریه ها و موسسات مردم نهاد نقش مهمی در کاهش فقر ایفا می کنند. تا قبل از دولت اول تدبیر و امید درباره این تعارض ها و ناهماهنگی ها بحث نشده بود و هیچ سازو کار ی برای هماهنگی آن ها طراحی نشده بود اما خوشبختانه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موفق شد علاوه بر آوردن این مسائل روی میز سیاست گذاران ، مصوبات لازم برای هماهنگی نیز به وجود آورد و اقدامات اجرایی روشنی انجام شد و امروز زمینه همکاری و هماهنگی میان دستگاه های اجرایی ، حکومت و مردم فراهم شد.

اما ابتدا صورت مسئله، ما در نظام حمایت اجتماعی دچار چندپارگی هستیم این چندپارگی نظام حمایت اجتماعی را به شدت مختل ساخته است. چندپارگی نظام حمایت اجتماعی بیش از مشکل دوگانگی است که در سایر حوزه ها با آن روبرو هستیم. دوگانگی در بسیاری از نظام های اجرایی ایران وجود داشته است و روشن ترین راه حلی که برای آن اندیشه شد ادغام دستگاه ها در یکدیگر بود. به طور مثال موضوع دو دستگاه اجرایی در بخش کشاورزی و روستایی بود. همان طور که می دانیم از ابتدای انقلاب اسلامی هم جهاد سازندگی و هم وزارت کشاورزی را داشتیم . وجود دو دستگاه مسئول مشکلات فراوانی را به وجود آورده بود . تا اینکه در دوره دولت اصلاحات این دو وزارتخانه در یکدیگر ادغام شدند . برای امنیت شهرها، کمیته انقلاب اسلامی و شهربانی ها داشتیم . تا اینکه آن ها در هم ادغام شدند و یک نیروی واحد امنیت شهرها را به دست گرفت.

ما در تمام حوزه ها از سیاست خارجی تا امور نظامی دچار یک دوگانگی هستیم. اما در حوزه حمایت های اجتماعی علاوه بر این دوگانگی دردرون قوه مجریه نیز چند پارگی وجود دارد. دوگانگی مرسومی که در حوزه حمایت های اجتماعی وجود دارد این است که بخشی از دستگاه ها مانند سازمان اوقاف، کمیته امداد امام خمینی (ره)، بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و بسیج مستضعفان زیر نظر مقام معظم رهبری هستند. تمام این نهادها در حوزه حمایت های اجتماعی به شکل فعال حضور دارند و بودجه هایی را صرف حمایت های اجتماعی می کنند.

در بودجه قوه مجریه نیز سازمان بهزیستی کشور و هلال احمر در حوزه حمایت های اجتماعی فعالیت می کنند و وقتی که به زیربخش های حمایت اجتماعی نظیر اعتیاد توجه می کنیم می بینیم که نهادهای مختلفی مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ، وزارت تعاون ، کار ورفاه اجتماعی ، سازمان بهزیستی کشور ، ستاد مبارزه با مواد مخدر، دانشگاه های علوم پزشکی و استانداری ها فعالیت می کنند . درحوزه معلولین نیز وزارت آموزش و پرورش ، سازمان بهزیستی کشور، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و هلال احمر فعالیت دارند . درحوزه زنان نیز همین روند وجود دارد یعنی در هر حوزه مربوط به اقشار آسیب پذیر با تعدد دستگاه های مسئول روبرو هستیم: چند دستگاه در قوه مجریه و یا دستگاه های حکومتی فعالیت دارند. بنابراین ما دچار یک تعدد اجتناب ناپذیرهستیم .برخی اجتناب ناپذیر و برخی غیر ضروری.